Chủ nghĩa Toàn cầu và “Chủ nghĩa Nước Mỹ trên hết” (America First) là hai triết lý đối lập nhau về cách tiếp cận quan hệ quốc tế và kinh tế toàn cầu. Mỗi cách tiếp cận đều có ưu và nhược điểm riêng, và tác động đến người dân cũng như chính phủ Mỹ khác nhau.
1. Chủ nghĩa Toàn cầu (Globalism)
Chủ nghĩa Toàn cầu hướng đến việc tăng cường hợp tác và hội nhập quốc tế, thúc đẩy thương mại tự do và xây dựng mối quan hệ đồng minh mạnh mẽ giữa các quốc gia. Chủ nghĩa này tin rằng việc hợp tác toàn cầu sẽ giúp các nước cùng phát triển, đồng thời giải quyết các thách thức lớn như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh và khủng hoảng kinh tế.
Lợi ích cho dân Mỹ và chính phủ Mỹ
- Tăng trưởng kinh tế nhờ thương mại tự do: Thương mại toàn cầu mở rộng thị trường, giúp các công ty Mỹ tiếp cận với hàng tỷ khách hàng quốc tế. Điều này thường tạo ra nhiều việc làm và lợi nhuận hơn cho các công ty, từ đó đóng góp vào GDP và cải thiện thu nhập người dân.
- Giá cả hàng hóa thấp hơn: Với việc nhập khẩu tự do từ các nước khác, người tiêu dùng Mỹ có thể mua hàng hóa với giá cả phải chăng hơn nhờ vào sản xuất tại các nước có chi phí thấp hơn.
- Thúc đẩy công nghệ và sáng tạo: Hợp tác quốc tế có thể đem lại sự trao đổi về công nghệ và kiến thức, giúp các công ty Mỹ duy trì vị thế cạnh tranh và phát triển các sản phẩm, dịch vụ tiên tiến.
- Sức mạnh ngoại giao: Chính phủ Mỹ có thể xây dựng các liên minh để ứng phó với các thách thức toàn cầu như khủng bố, khủng hoảng khí hậu và an ninh mạng. Điều này tăng cường vị thế Mỹ trong các tổ chức quốc tế và củng cố vai trò lãnh đạo của Mỹ.
Nhược điểm cho dân Mỹ và chính phủ Mỹ
- Mất việc làm trong một số ngành: Sự cạnh tranh với các nước có chi phí sản xuất thấp có thể khiến các ngành sản xuất tại Mỹ chịu áp lực, gây ra tình trạng mất việc làm trong một số lĩnh vực như sản xuất thép, dệt may.
- Phụ thuộc vào các quốc gia khác: Trong một số trường hợp, phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu có thể dẫn đến thiếu hụt hàng hóa, ví dụ như trong đại dịch COVID-19, khi nguồn cung y tế bị gián đoạn.
- Rủi ro an ninh quốc gia: Việc hợp tác quốc tế và chia sẻ công nghệ có thể gây lo ngại về an ninh khi một số đối thủ của Mỹ có thể lợi dụng những công nghệ này.
2. Chủ nghĩa “Nước Mỹ trên hết” (America First)
Chủ nghĩa “Nước Mỹ trên hết” chủ yếu tập trung vào việc bảo vệ lợi ích của nước Mỹ, đặc biệt là các ngành công nghiệp nội địa và việc làm cho người dân Mỹ, thay vì các mối quan hệ quốc tế. Mục tiêu của nó là giảm thiểu phụ thuộc vào các quốc gia khác và bảo vệ lợi ích kinh tế và an ninh của Mỹ.
Lợi ích cho dân Mỹ và chính phủ Mỹ
- Bảo vệ việc làm trong nước: Chính sách hạn chế nhập khẩu và áp dụng thuế quan bảo hộ giúp bảo vệ các ngành công nghiệp nội địa, duy trì việc làm cho người lao động Mỹ trong các ngành có nguy cơ bị thay thế bởi lao động nước ngoài.
- Tăng cường an ninh quốc gia: Chính sách này giúp giảm phụ thuộc vào các nước khác về công nghệ và sản phẩm quan trọng, như năng lượng và quốc phòng, giúp Mỹ bảo vệ lợi ích chiến lược tốt hơn.
- Hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ: Khi có ít sự cạnh tranh từ hàng hóa nhập khẩu, các doanh nghiệp nội địa có điều kiện tốt hơn để phát triển, tạo việc làm tại chỗ và đóng góp vào nền kinh tế địa phương.
Nhược điểm cho dân Mỹ và chính phủ Mỹ
- Giá cả hàng hóa tăng cao: Với việc hạn chế nhập khẩu và đánh thuế hàng hóa nước ngoài, người tiêu dùng Mỹ có thể phải trả giá cao hơn cho các sản phẩm. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng mua sắm của người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp.
- Mất đi thị trường quốc tế: Các biện pháp bảo hộ có thể khiến các nước khác áp dụng thuế trả đũa, gây khó khăn cho các công ty Mỹ xuất khẩu sản phẩm. Điều này có thể làm giảm doanh thu của các công ty và mất đi việc làm tại các lĩnh vực xuất khẩu.
- Giảm uy tín và sức mạnh ngoại giao: Chính sách này có thể làm yếu đi mối quan hệ với các đồng minh và đối tác quốc tế, khiến Mỹ bị cô lập trên trường quốc tế và gặp khó khăn trong việc xây dựng các liên minh quan trọng.
3. So sánh và đánh giá
Cả hai chính sách đều có lợi ích và thách thức đối với Mỹ. Chủ nghĩa Toàn cầu mang lại cơ hội lớn về hợp tác quốc tế và phát triển kinh tế, nhưng có thể gây mất mát trong một số ngành truyền thống và khiến Mỹ phụ thuộc vào các nước khác. Trong khi đó, “Nước Mỹ trên hết” tạo sự bảo vệ cho các ngành công nghiệp nội địa, nhưng có thể làm giảm đi vị thế quốc tế và sức mạnh kinh tế của Mỹ khi thu hẹp thị trường.
Tóm lại:
- Chủ nghĩa Toàn cầu có lợi hơn cho nền kinh tế Mỹ trên quy mô lớn và tăng cường vị thế quốc tế, nhưng đòi hỏi phải có biện pháp hỗ trợ để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực cho các ngành dễ bị tổn thương.
- “Nước Mỹ trên hết” có thể tốt trong ngắn hạn cho các ngành cần bảo vệ, nhưng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các lĩnh vực xuất khẩu và khả năng lãnh đạo của Mỹ trên toàn cầu.
Tùy thuộc vào tình hình kinh tế và bối cảnh chính trị, việc lựa chọn giữa Chủ nghĩa Toàn cầu và “Nước Mỹ trên hết” sẽ phụ thuộc vào các ưu tiên của chính phủ Mỹ, cũng như sự đánh đổi mà người dân sẵn sàng chấp nhận.
4. Cách tiếp cận dung hòa
Thực tế, nhiều chính phủ Mỹ đã áp dụng một cách tiếp cận dung hòa giữa hai chính sách này, với việc thúc đẩy thương mại quốc tế trong một số lĩnh vực đồng thời bảo vệ các ngành chiến lược và quan trọng trong nước. Cách tiếp cận này cố gắng tận dụng lợi ích của cả hai triết lý mà không bỏ qua hoàn toàn các lợi ích của từng bên.
Các biện pháp dung hòa bao gồm:
- Áp dụng các thỏa thuận thương mại có điều kiện: Chính phủ có thể thực hiện các hiệp định thương mại tự do với những điều khoản nghiêm ngặt để bảo vệ một số ngành dễ bị tổn thương hoặc ưu tiên cho các ngành công nghệ cao. Ví dụ, các hiệp định thương mại song phương như USMCA (hiệp định giữa Mỹ, Canada và Mexico) có các điều khoản bảo vệ quyền lợi cho người lao động và công ty Mỹ trong một số ngành.
- Phát triển năng lực trong nước cho các ngành công nghiệp chiến lược: Đầu tư vào các ngành công nghệ cao, năng lượng tái tạo, sản xuất bán dẫn, hoặc các ngành liên quan đến quốc phòng sẽ giúp Mỹ giảm phụ thuộc vào các quốc gia khác, đồng thời duy trì năng lực cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu.
- Đầu tư vào đào tạo và chuyển đổi ngành nghề: Để giảm thiểu ảnh hưởng của toàn cầu hóa lên các ngành công nghiệp truyền thống, chính phủ có thể hỗ trợ các chương trình đào tạo và chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động. Điều này giúp họ có kỹ năng để làm việc trong các ngành công nghệ hoặc dịch vụ đang phát triển, từ đó tạo cơ hội việc làm mới.
- Thúc đẩy đổi mới và nghiên cứu trong nước: Việc tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) có thể tạo ra nhiều công nghệ mới, giúp các công ty Mỹ cạnh tranh với các đối thủ toàn cầu. Điều này sẽ không chỉ giúp Mỹ duy trì vị thế dẫn đầu trong các lĩnh vực tiên tiến mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm chất lượng cao.
5. Nhìn về tương lai
Trong bối cảnh hiện tại, những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, sự nổi lên của Trung Quốc như một siêu cường, và cuộc đua công nghệ đòi hỏi Mỹ phải có chính sách linh hoạt và thích ứng nhanh chóng. Một số chuyên gia cho rằng chỉ dựa vào “Nước Mỹ trên hết” hoặc Chủ nghĩa Toàn cầu đơn thuần sẽ không đủ để đối phó với các thách thức phức tạp này.
- Khí hậu và năng lượng: Biến đổi khí hậu là vấn đề không thể giải quyết một cách đơn phương, và Mỹ sẽ cần hợp tác với các quốc gia khác để đạt các mục tiêu về giảm phát thải. Một số thỏa thuận toàn cầu như Hiệp định Paris là minh chứng cho sự cần thiết của chủ nghĩa Toàn cầu trong các vấn đề không thể giải quyết riêng lẻ.
- An ninh mạng và an ninh quốc gia: Trong một thế giới ngày càng phụ thuộc vào công nghệ và dữ liệu, sự hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng là điều cần thiết. Mỹ có thể hợp tác với các quốc gia đồng minh để đối phó với các mối đe dọa từ các quốc gia khác hoặc các nhóm tội phạm mạng.
- Chuỗi cung ứng và tự lực cánh sinh: Đại dịch COVID-19 đã cho thấy sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu có thể gây ra những rủi ro lớn. Tuy nhiên, thay vì hoàn toàn tự cung tự cấp, Mỹ có thể xây dựng các chuỗi cung ứng linh hoạt và an toàn hơn, đặc biệt là trong các lĩnh vực như y tế và công nghệ bán dẫn.
6. Kết luận
Lợi ích thực sự cho người dân và chính phủ Mỹ sẽ đến từ một chiến lược kết hợp, tận dụng các ưu điểm của Chủ nghĩa Toàn cầu mà không từ bỏ hoàn toàn các yếu tố của “Nước Mỹ trên hết.”
Chính sách kết hợp này cho phép:
- Tối ưu hóa lợi thế kinh tế: Thương mại toàn cầu và hội nhập kinh tế quốc tế vẫn là yếu tố quan trọng giúp Mỹ phát triển kinh tế mạnh mẽ, nhưng chính phủ Mỹ cũng cần chú ý đến việc bảo vệ các ngành nghề dễ bị tổn thương.
- Xây dựng sức mạnh và ổn định quốc gia: Củng cố chuỗi cung ứng và các ngành công nghiệp quan trọng sẽ giúp Mỹ đảm bảo an ninh và tính tự lực trong những tình huống khẩn cấp.
- Duy trì vai trò lãnh đạo toàn cầu: Mỹ cần tiếp tục duy trì vị thế lãnh đạo trong các tổ chức quốc tế và thúc đẩy sự hợp tác trong các vấn đề toàn cầu. Điều này không chỉ giúp Mỹ đối phó với các thách thức chung mà còn củng cố sức mạnh mềm và ảnh hưởng của Mỹ.
Trong thế giới đầy biến động hiện nay, sự kết hợp linh hoạt giữa Chủ nghĩa Toàn cầu và “Nước Mỹ trên hết” có lẽ sẽ là con đường tối ưu để Mỹ đạt được cả mục tiêu về phát triển kinh tế lẫn bảo vệ an ninh quốc gia, từ đó mang lại lợi ích bền vững cho cả người dân và chính phủ Mỹ.
Tony Thái
